Grietjebie

Aangekomen in Suriname. Een lang gekoesterde wens komt in vervulling.

Waarom kijken we zo uit naar Suriname? Wat weten we eigenlijk echt van het land? Maar speciaal voelt het, het is geen "gewoon" land voor ons. Ons enthousiasme naar een bekend onbekend land en de nieuwsgierigheid naar de/onze koloniale geschiedenis zal wel de belangrijkste drijveer zijn. Vandaar dat we er voor kiezen om langer dan ons gebruikelijke ritme in dit land te blijven. We ritselen, geheel naar Surinaams gebruik een appartementje in Paramaribo. We dompelen ons onder en laten het leven op ons afkomen.

Toen we vanuit Frans Guyana Suriname binnenreden moesten we na paspoort controle en TIP voor de auto ook de verplichte autoverzekering afsluiten. Dat kan op 1 adres en wel meteen tegenover het grenskantoor in de plaatstelijke drankhandel.

De afgelopen tijd heb ik 2 boeken gelezen over onze nieuwe bestemming. Waarvan eentje over het huidige Suriname van binnenuit door Karin Anema ("de groeten aan de Koningin") en eentje over het slavernij verleden in romanvorm van Lianne Damen ("de Smeekbede"). Op de plank liggen nog Tessa Leuwsha en Karin Amatmoekrim. Wat achtergrond info ter lering en vermaak, want mijn kennis van de (koloniale) geschiedenis en de tegenwoordige tijd is karig en ik realiseer me dat wat ik weet uit Nederlandse koker komt.
Suriname was een van de 3 Guyana's, zij vormen in het uiterste noorden een contrast met de rest van Zuid Amerika. De Guyana's voelen zich verbonden met het Caribisch gebied en vormen met enkele eilanden dan ook een Caribisch handelsverdrag. 
Frans Guyana, wat we als eerste bezochten is een Frans departement. Heel apart. Alles doet Frans aan maar de omgeving 'klopt niet' het is tropisch, voelt tropisch en ziet er tropisch uit. 
Nederlands Guyana heet sinds 1815 Suriname, afgeleid van de Surinen een inlandse indianenstam.
Brits Guyana, dat we hierna gaan bezoeken, was evenals de andere Guyana's vanaf eind 16e eeuw wisselend in Engelse, Franse en Nederlandse handen. Het tegenwoordige Guyana (zonder voorvoegsel is sinds 1966 onafhankelijk). 
Suriname is pas onafhanklijk sinds 1975. Op de scholen hier wordt onderwezen in het Nederlands en de geschreven taal is ook Nederlands. De Nederlandse taal is de officiele taal. Onderling spreekt men Sranantongo (Surinaams). Ook met Engels kun je goed terecht en iedere bevolkingsgroep heeft ook haar eigen taal; Hindi, Urdu, Javaans, Marron, Mandarijn en Cantonees om maar wat te noemen. De meeste supermarkten worden gerund door Chinezen en in de kleinere Chinese winkels kunnen wij ons niet verstaanbaar maken... dan ben je opeens weer in een ver buitenland. Zij spreken Mandarijn en ook wel Sranantongo.
Er wonen hier veel verschillende bevolkingsgroepen naast elkaar. Vredig op het eerste gezicht maar streng gescheiden op het 2e gezicht en hierarchisch gelaagd op het 3e gezicht.  Men accepteert elkaar maar lijkt niet te mengen. 
De geschiedenis van dit land is complex en 'komt dichtbij' voor ons als Nederlander. De informatie scharrelen we bij elkaar in musea, door met mensen te praten en onze ogen de kost te geven.
In Paramaribo aangekomen en na ons geinstalleerd te hebben in ons appartement, bezochten we al snel "Fort Zeelandia". 1667. Mooi op zijn Surinaams gerestaureerd, met een klein overzichtelijk museum binnen de fortmuren over de Surinaamse geschiedenis. Dit is ook de plaats waar de december moorden (8 december 1982) werden gepleegd. Precies op die plek staat een plaquette ter nagedachtenis aan deze 15 tegenstanders van het militaire regiem onder leiding van Bouterse. De kogelgaten zien we in de muur. Ieder jaar vindt er op 8 december een stille tocht plaats van het monument aan de Waterkant (vlakbij het Onafhankelijkheidsplein en het Paleis) naar deze fusilladeplaats.
 
Het is makkelijk dat iedereen Nederlands praat, dat komt onze informatiehonger ten goede. Hoe meer verschillende mensen we spreken, hoe meer wetenswaardigheden we te horen krijgen maar tegelijkertijd weten/ begrijpen we steeds minder van dit complexe land. 
De belangrijkste gebeurtenissen die de geschiedenis van het huidige Suriname hebben beinvloed zijn het kolonialisme, de decembermoorden en de burgeroorlog.

De Surinaamse binnenlandse oorlog duurde van 1986-1992. Met als resultaat de overgave van het Junglecommando en het herstel van de democratie. Brunswijk (jungle) en Bouterse (leger) tekenden in '92 de vrede die door president Venitiaan werd bekrachtigd. In de oorlog ontvluchtten velen het land en trokken naar buurland Frans Guyana of naar Nederland. De economische situatie van de Marrons (nazaten van gevluchtte Afrikaanse slaven die in de jungle leven) is sindsdien echter slecht gebleven.
Complex wordt het in Suriname doordat er vele bevolkingsgroepen en even zovele belangen in het land leven. 
En nog moeilijker is het doordat de bovenlaag corrupt is. De eigen zakken vult, het landsbelang vergeet en tegen verkiezingstijd mensen paait en in het overvolle ambtenaren apparaat opneemt. Zij krijgen geen grandioos salaris maar hebben gratis toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en krijgen een pensioen. Mensen die bij de overheid in dienst zijn hebben wel 6 baantjes. Bij de overheid werken ze van 's morgens 7 tot even. Is het gezegde.

We lopen rond als een van de weinige bezoekers in het kleine gerestaureerde fort en bekijken wat tentoongesteld is. Er wordt voornamelijk aandacht besteed aan de verschillende immigrantenstromen.

In 1843 kwamen er Nederlandse boeren naar Suriname (de boeroes). In Nederland hadden zij weinig kansen en bestaans zekerheid dus waagde men zich aan de andere kant van de oceaan.
In 1853 kwamen Chinezen naar Suriname en verdienden hun geld als middenstanders. Dat was ons al opgevallen door de vele Chinese supermarkten. Eigenlijk is de hele middenstand in Chinese handen. Met een groot aanbod aan levensmiddelen, plastic, kookgerei, bouwmaterialen en kleding.

In 1873, na de afschaffing van de slavernij,  kwamen Hindoestanen naar Suriname. Vrijwillig of min of meer vrijwillig omdat mensen werden geronseld, gestuurd door familie of vanwege ruzie vertrokken. Hen werd werk en een goede toekomst voorgehouden.
In 1890 de Javanen (Nederland was destijds de kolonisator van Indonesie en lokte Javanen onder valse voorwendselen naar Suriname omdat er, na de afschaffing van de slavernij, veel werkkracht nodig was). In verschillende uithoeken van Paramaribo, kun je 'opeens' tegen een monument aanlopen opgericht ter herinnering  aan de eerste mensen van een bevolkingsgroep die naar Suriname zijn gekomen. De etniciteit blijft heel belangrijk.
Deze bevolkingsgroepen en de afstammelingen van de slaven uit west Afrika (Marrons) en de Creolen (gemengd bloed) maken Paramaribo tot een multi etnische stad. Kolonisten zijn in aanleg nooit van plan om zich te vestigen. Zij blijven tijdelijk in een land om rijk te worden en als de buit binnen is, weer te vertrekken.
De verwachtte kleuren, muziek en luidruchtige sfeer missen we in de stad. Geen vrolijke levendige mensen maar mensen die moe (-deloos) zijn. Mensen die zeggen dat het leven zwaar is. Dat er veel criminaliteit is. Dat de regering slechts de eigen zakken vult en deze situatie moet oplossen. Dat ze zelf niks kunnen doen. Dat het slecht gaat met het land dat economisch steeds verder achteruit gaat waardoor het geld steeds minder waard wordt. De gewone mens heeft het nakijken.
We zien in de binnenstad dat die verpauperd is. De houten huizen zijn voor 3/4 in deplorabele staat, als rotte tanden in een wit gebit. De beroemde Palmentuin die in ieder reisboek staat vermeld, is een verzameling Koningspalmen (eind 17e eeuw gepland door de gouverneur van Suriname ter nagedachtenis aan zijn overleden vrouw) zonder tuin. Nadat Paramaribo in 2002 op de Werelderfgoedlijst van de VN was geplaatst, stelde de UNESCO in 2009 geld ter beschikking om de Palmentuin op te knappen. Ik lees dat de werkzaamheden 8 maanden duurden en dat de tuin sindsdien goed werd onderhouden. Helaas zien wij dat het onderhoud reeds geruime tijd is gestaakt... De majestueuze bomen staan in hoog opgeschoten gras of in het kale zand tussen achteloos weggegooide plastic flessen met hier en daar een vervallen zitje...'s Nachts is de Palmentuin het domein van de verslaafden aan alcohol en drugs. Beetje triest worden we wel van Paramaribo. 
Ook de markt bevestigd helaas het verval. Als we in een stad komen zoeken we altijd als eerste de markt op; onze favoriet! Op deze overdekte centrale markt was het, tegen verwachting, niet druk; weinig bezoekers en amper de helft van de kramen was bezet. We aten in zo'n piepklein restaurantje aan de buitenring van de markt en de uitbaatster vertelde dat het al anderhalf jaar zo rustig is. Alleen aan het einde van de maand als het maandsalaris binnen is komt er meer volk. Ai, dat is wel een heel concreet voorbeeld van de malaise in het land. Het was lunchtijd en mevrouw maakte een heerlijk bordje voor ons klaar. Onze eerste echte Surinaamse ROTI.

Mmmmm, we likten onze vingers er letterlijk bij af!
Een paar dagen later nog een keertje naar haar teruggegaan voor een broodje kerrie ei. Ook lekker met zuur en peper (die wordt hier overvloedig! gebruikt. In verse vorm, gedroogd, gemalen of als pasta, zeg het maar). In ieder geval is de Surinaamse keuken niet te versmaden. De beste van Zuid Amerika, als het aan ons ligt met lekker veel groente-aanbod.
We fietsen van het centrum terug naar ons onderkomen, een eindje uit de stad. In de rustige wijk Flora hebben we ons 'huis'. Slaapkamer, grote keuken, badkamer met wc en douche, zitkamer met tv waar we niet komen en een tuin met overkapping waar we leven.

Deze vrijstaande woning heeft ook een bovenverdieping waar Thea (tijdelijk) woont. Een Surinaamse uit Nederland die ons voortdurend waarschuwt voor dieven en boeven. Gelukkig hebben we ook Hendrik van de Security die 's nachts zijn rondes loopt en alles in het snotje houdt met een kolossaal mes onder zijn shirtje (later vertelde Thea dat hij ook een pistool heeft...). Voor deze dienst vraagt hij, als hij 's avonds voor een praatje aan de poort staat een sigaretje of 10 SRD (10 Surinaamse dollar is omgerekend 35 cent).

Gisteren was het zondag, op de fiets richting Waterkant. Heerlijk en lekker handig om weer te fietsen. Onderweg kwamen we eerst langs DE kerk van Paramaribo de Sint Petrus en Paulus Kathedraal (1885). De grootste kerk van hout in Zuid Amerika. Gerenoveerd en prachtig. Van binnen ongeschilderd hout en sober. We gaan naar binnen om even te kijken want de kerkdienst zou bijna beginnen. We zijn gebleven. De priester, was goed te verstaan en deed zijn best om de goe gemeente te enthousiasmeren. Het leek welhaast theater. Hij vertelde over zichzelf dat hij 59 jaar geleden zijn eerste preek hield en dat de tussenliggende mijlpalen telkens vergeten waren door zijn Parochie. Dus dit was voor hem een bijzondere dag, met als schot voor de boeg zijn 60 jarige jubileum volgend jaar. Ja! En het was ook een bijzondere dag omdat het de eerste zondag na Pasen was - Geloken Pasen- (komt van "luiken sluiten") en hij vertelde over de ongelovige Thomas die niet ongelovig was. Over het verschil tussen 'geloven' (heeft altijd een twijfel in zich) en 'weten' (is zeker). De ramen en deuren van de kerk staan open voor een beetje lucht en dan vliegt er ook wel eens een vogel naar binnen. Deze Grote kiskadie (in Suriname vanwege zijn 3 tonige geluid grietjebie genoemd) zong en kwetterde lustig zijn grietjebie door de preek heen. De priester liet zich (na 59 jaar) niet van de wijs brengen en sprak de vogel toe en vroeg hem elders het hoogste lied te gaan zingen. Boeiende en energieke man, hij moet al zeker de 80 jaar gepasseerd zijn. Bijna aan het einde van de dienst richt je je tot je buren in de kerkbank en knikt mensen "vrede" toe. Dat was een erg mooi gebaar en doet antroposofisch aan. Bij de uitgang schudde de priester ons de hand met de opmerking dat hij "de vreemdelingen" in zijn kerk wel had opgemerkt.
Een echte zondag...  het centrum van de stad is uitgestorven en wat naargeestig. Na een rondje langs het Paleis en de Assemblee aan het Vlaggenplein zijn we terug naar ons appartement gefietst. 
De mensen die me kennen, weten dat ik graag kook. En vooral nieuwe dingen uitprobeer. Normaal in de bus komt dat er niet zo van maar nu met een hele keuken (inclusief mixer en oven) en een heleboel tijd is dat anders. Surinaamse groente en - kruiden gekocht. En warme vis. Uhh, warme vis die in de vriezer ligt.... Die wil ik proberen en zoek thuis een recept op. Deze vis wordt hier veel verkocht, is een goede smaakmaker en heet zo omdat ie gerookt is. Uitgeplozen van graat en vel, bakken met kruiden en aubergine. Mmmm. Volgende recept. 
Vandaag maandag, rustdag. Genieten van de pas op de plaats. Iedere dag mooi weer en lekker rustig hier zo'n 4 km. uit het centrum. Ook in onze tuin de Grietjebie, 'smorgens worden we er door gewekt en ze houdt niet op! Een prominente, overal aanwezige vogel in Suriname waar ook scholen naar zijn vernoemd of bijvoorbeeld een rijstmerk.

Morgen weer met de fiets, fijn dat we die bij ons hebben, naar Nieuw Amsterdam. Een Nederlands fort met museum over de koloniale tijd met de suiker- en koffieplantages.
Heerlijke fietstocht. Lekker vlak en wind, net als in Nederland... maar dan houden de overeenkomsten wel op. Oh ja behalve nog een fikse bui dan, maar wel een hele korte. Het is hier warm, de weg is smal en er zijn nauwelijks fietspaden. EN men rijdt hier links! Dus eerst rechts kijken dan links kijken en dat herhalen want fietsers hebben niet dezelfde rechten als auto's. Eigenlijk geen. Wel krijgen we vaak de ruimte of worden voorgelaten als een bocht naar rechts wat ongelukkig uitvalt. De fietsroutine komt er weer in en het is genieten geblazen.
Op de weg naar Fort Nieuw Amsterdam hebben we de wind op kop. We komen langs de Nederlandse Ambassade en vermoedden de villa Van Desi Bouterse achter hoge muren verstopt. We zijn al bijna bij de oceaan waar we de Suriname rivier over moeten steken. Dat doen we in een korjaal: Een uitgeholde boomstam met buitenboordmotor. Met fiets en al.

De schipper is van Hindoestaanse afkomst en al 30 jaar zelfstandige. Hij ziet ook dat veel mensen het in zijn land het zwaar hebben omdat alles erg duur is geworden. Maar voegt eraan toe, ik citeer hem "er is geen gebrek aan werk en het zijn vooral de negers...  die te lui zijn en aan lager wal geraken". Telkens weer de dezelfde zondebok.
Men windt er geen doekjes om hier en in het taalgebruik is men recht voor zijn raap/ kort door de bocht. Je noemt zonder omhaal de bevolkingsgroep waar het over gaat: die Javaan, die Creool of dus die Neger. Dat geldt ook voor geschreven taal: 'hier pissen' of Kippencentrum (voor een winkel met levende en/of geslachtte kippen) en 'arbeiders gezocht'.

Aan de overkant fietsen we verder, nog 2 kilometers tot het Fort. Het 5 kantige Nederlandse fort is gebouwd waar de Suriname- en Commewijne rivier samenkomen voordat de rivier in de Atlantische oceaan uitmondt. Een zeer strategisch punt. Gebouwd tussen 1734 en 1747 om de kolonie en achterliggende plantages te beschermen tegen Franse en Britse vijandelijke schepen vanuit zee. Het Fort is tegenwoordig een openlucht museum.

In het kruithuis wordt aandacht geschonken aan het militaire verleden van Suriname in de tweede wereldoorlog. Pff, opvallend voor ons beiden dat we van deze betrokkenheid zo weinig weten. Ook Surinamers waren KNIL soldaten en loyaal aan Nederland.
Het museumterrein is erg onderkomen. We denken dat hiervan over 25 jaar niets meer van over is. In de toenmalige gevangenis is een overzichts tentoonstelling van de verschillende bevolkingsgroepen. De rode draad in Suriname. Erg interessant. Van de inlanders (voorheen Indianen), Marrons (gevluchte Afrikaanse slaven), Europeanen (tijdelijke kolonisten en boeroes), Creolen (gemengd bloed), Javanen, Hindoestanen, Chinezen, Brazilianen tot een handvol immigranten uit Libie wordt telkens een cel gewijd. Boeroes zijn niet alleen de nakomelingen van Nederlandse kolonisten maar betreft vooral boeren (meestal uit het oosten van Nederland afkomstig) die halverwege de 19e eeuw naar Suriname trokken een betere toekomst tegemoet op vruchtbare gronden. Zij gaven de naam "Zeelandia" aan het voormalig Nederlandse Fort in Paramaribo.
Deze mix aan bevolkingsgroepen die zich allemaal Surinamer noemen en voelen, zijn geen eenheid. Er wordt in de laatste cel afgesloten met aandacht om tot eenheid te komen. Op een dag. Om toch een eenheid te benadrukken heeft iedere bevolkingsgroep haar eigen feestdag die nationaal gevierd wordt. Totaal zouden er 14 nationale feestdagen = vrije dagen per jaar zijn. Beetje veel zodat de overheid wat dagen zou willen inleveren. Maar welke levert men in (Suikerfeest, Pesach, Kerst, etc....)?

De weg van en naar ons huis wordt steeds vertrouwder. Het links fietsen wordt iets gewoner. En de binnenstad ziet er al minder deplorabel uit dan tijdens ons eerste bezoek. De verwachtingen waren wellicht te hoog. En onze beelden van kleurrijke dames, gerestaureerde koloniale gebouwen en mooie tuinen achterhaald. 
We gaan de grote moskee en de synagoge bezoeken. Deze 2 gebedshuizen staan in dezelfde straat pal naast elkaar.

Heel bijzonder! Beide gidsen zijn er trots op en benadrukken ons, onafhankelijk van elkaar dat ze ook gastvrij naar elkaar toe zijn. Bijvoorbeeld, gisteren was het Suikerfeest en dan stelt de Synagoge haar parkeerplaats ter beschikking vanwege grote drukte bij de buren. De rondleiding bij de Synagoge was indrukwekkend, wij waren geen van 2 ooit in een Synagoge geweest. De gemeenschap hier in Paramaribo telt nog maar 80 gelovigen. De gids vertelt enthousiast en opent ook de kast waarin de Thora rollen bewaard worden. Dat kennen we alleen van plaatjes. Een heel speciaal effect is ook dat alle vloeren zijn 'geplaveid' met wit zand. Zodat voetstappen niet storen tijdens de preek en het zand doet voor de Joden denken aan het zand waarop Mozes liep. Een zeer belangrijke figuur naast Abraham binnen het Joodse geloof. Buiten was een herdenkingsmonument voor slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. En telkens wanneer je naar buiten kijkt of in de tuin loopt zie je de buren, de Moskee. Daar gaan we aan het einde van de middag naar toe en worden door een gids rond geleid die net zo enthousiast is. De Moskee is imposant aan de buitenkant maar sober en 'niksig' van binnen. Een vloerbedekking van 'de Kwantum' (geen perzen ofzo) en plastic tuinstoelen tegen de muren. Verder kaal en wit. We zijn er gauw uitgekeken maar raken in gesprek met de gids over "de buren" en over de Surinaamse politiek. Opvallend is dat deze (Javaanse) moslims erg praktisch zijn ingesteld. Veel minder dogmatisch en orthodox als de, meestal Arabische moslims die we in Europa kennen. Hij geeft voorbeelden uit de vastentijd. Geen water drinken met deze temperaturen als je moet werken gaat je dood worden, "je moet wel drinken, anders hou je je zelf voor de gek". En "een boerka is veel te warm, dat is voor in de woestijn als men zich moet beschermen tegen het zand. Hier dragen we onze gewone kleding". Ook de oproep tot gebed is zo zacht dat je het in de straat al amper kunt horen.
Als we de instelling van beide heren ten op zichte van elkaars geloof maar 's op de hele wereld konden plakken! Zij zijn er trots op dat ze met elkaar leven en er geen onverdraagzaamheid of woede is. Hier kan dat dus.
We gaan tussen de bedrijven door nog even door met onze culturele uitstapjes, tja tijd zat als je op een vaste plek woont en bezoeken een Hindoeistische Tempel. Prachtig gelegen aan het einde van een lange doodlopende weg; Weg naar zee. Er zijn trouwens heel veel gebedshuizen in Paramaribo. Vandaag dus ruim 20 km naar de Hindu Tempel gefietst ten noord westen van Paramaribo. Enkele enorme, zeer kleurrijke beelden staan ons op te wachten. Op een vervallen (tja wat verwachten we anders...) tempel complex.

Het Hindoeisme is afkomstig uit India en de koe is, naast de vele goden heilig in dit geloof. Er staan wat aparte langgerekte zwart wit varianten hier en daar, ooit omringd met bloemen en ander moois. De gedachte is dat de koe het ultieme moederdier is, zoals zij met haar kalf omgaat en de mensen van oudsher van melk voorziet. De koe is de basis van ons bestaan en zonder koe zou er geen menselijk leven zijn. Naast alle grote en kleine afgebeelde goden buiten en in de kleine tempels op het terrein geloven Hindoes uiteindelijk in een God, die Brahman heet. Men gelooft in reincarnatie en eet geen vlees (wel kip...).
Een paar weken later komen we terug om 2 nachten op het tempelcomplex te overnachten met onze bus. Aan de rand van het complex staan wat armetierige woninkjes en de kamer van de beheerder heeft veel overeenkomsten met waar ik in de Bemoeizorg kwam... Vreemde man trouwens van achter in de 70 die het overzicht op het onderhoud compleet kwijt is. Hij vertelde dat er 2 mensen komen werken en na het weeksalaris zijn ze een week van de radar om daarna weer op te duiken. Dat schiet niet op en 2 arbeiders, zoals ze hier zeggen is wel erg weinig op zo'n groot terrein. Onderhoud zit niet in het DNA van de Surinamer dat lijkt wel een gemene deler te zijn.

Nog steeds in ons appartement aan de Osembolaan. Afgelopen week hadden we de buurvrouw op de koffie en dinsdag gaan we bij haar Surinaams eten. Dat was heerlijk, het gerecht Pom met kouseband en rijst. En erg gezellig. Zowel onze verhuurster Joan (zij is arts) als de buurvrouw (gepensioneerde leerkracht) en diverse anderen geven aan dat Suriname beter een kolonie had kunnen blijven van Nederland. Toch een schokkende uitspraak! Maar feit is, wat iedereen die we spreken beaamt, dat het land achteruit holt. De criminaliteit neemt schrikbarend toe en dagelijks vindt er een schietpartij en beroving in Paramaribo plaats. Twee straten vanaf ons appartement werd een man in zijn eigen tuin onder bedreiging van een pistool beroofd van zijn gouden ketting. Op klaarlichte dag. Ook onze buurvrouw, een taxichauffeur, de verhuurster allemaal hebben ze diverse voorbeelden. En zelfs werd ons verteld dat er in "onze wijk" ook regelmatig geschoten wordt....Maar toen waren wij al weg.
Suriname is, voor ons het eerste land waar de criminaliteit er zo dik bovenop ligt en waar we meer dan oplettend zijn. 
Na ons appartement avontuur keren we weer terug naar Domburg, de camping "River Breeze" 20 kilometer ten zuiden van Paramaribo.  Dit is vooral een plek waar zeezeilers komen om een tijdje voor anker te gaan. Er liggen nu enkele Nederlanders en met twee 2 koppels hebben we een erg leuk contact. We nemen een kijkje in elkaars vervoermiddel/huis en wij verbazen ons over hun manier van reizen over de oceaan. Respect! Op vrijdag aan het einde van de middag gaan we met z'n zessen in 2 aan elkaar gebonden bijboten de Surinamerivier op met een hapje en een drankje. Hoe mooi wil je het hebben! (een bijboot is de rubber motorsloep die zeilboten bij zich hebben om aan de wal te geraken).

Het is gezellig op "River Breeze" we staan op een zanderige parkeerplaats onder de palmen. Er is een zwembad om af en toe in te verkoelen en de bar/ restaurant heeft heerlijke Parbo biertjes en goede pizza's. Er komen niet alleen witte reizigers en een enkele plaatselijke allochtoon maar net zoveel inlandse inwoners uit het dorp Domburg en omgeving. Een prettige mengeling van mensen en handig dat we (bijna) allemaal Nederlands spreken.
Tijdens ons verblijf hier de tijd ook nog nuttig besteed door het houtwerk in onze bus te schilderen.

Potje sneldrogende vernis was niet de beste keus; dat spul was droog voor dat het erop zat onder deze weersomstandigheid met warmte, zon en wind! Wat de strijkbaarheid niet ten goede kwam. Andere pot en 2 dagen later was het klaar, de kale stukken weer strak in de lak en alles keurig bijgewerkt. Daarna grote schoonmaak en we kunnen er weer tegenaan.
Zondags een erg leuke uitstap gemaakt naar "de Peperpot". Een oude slavernijplantage (tegenwoordig is het koloniale pand een hotel/restaurant) omgeven door jungle. We zijn met Sjuul en Erik van de zeilboot, in hun bijboot gegaan. Wij zijn "de droge vrienden" in zeiltermen. De meeste vrienden van de zeilers zijn "natte vrienden". De Surinamerivier anderhalf uur afgevaren met 4 pk. Een wandeling door het mooie stuk oerwoud, waar ooit de koffieplantages aan grensden met onderandere prachtige bamboebossen. Het stikte van de muggen. Stilstaan was er niet bij dus de meegebrachte lunch ff uitstellen! Terug bij het koloniale pand "Peperpot" waar de bijboot lag aangemeerd. Lekker gesmuld aan een picknick bank van onze lunch.

Op de terugweg naar 'huis' overvallen door een enorme regenbui. Erik stuurde ons vakkundig  door het regengordijn terwijl Bert hoosde zodat de boot niet volliep. Doorweekt tot en met de onderbroek kwamen we aan en de zon ging weer schijnen.

Maandagmorgen werden we opgehaald voor onze 3 daagse jungletour. De bus bleef veilig op de camping staan. Tot nu toe hebben we eigenlijk pas een heel klein stukje van Suriname gezien (een noordelijk reepje en Paramaribo) en nu gaan we het binnenland in. Boven Suriname genoemd. We rijden eerst 2 uur zuidwaarts met de auto en pikken onderweg nog 2 Nederlandse toeristen uit Overijssel op. Dea en Wim zijn leeftijd genoten en hebben ons later nog 'gered' door hun regenkleding (die wij vergeten waren...)  uit te lenen.  Aangekomen in Atjoni houdt de weg op en gaan we verder per korjaal. Mensen en bagage worden ingeladen en het is een drukte van belang aan de wal.

Na een prachtige vaartocht, met een snelheid van 25 km per uur komen we na ruim 4 uur stroomopwaarts aan in Pingpe.

Daar is ons "ressort". We wilden basic en dat kregen we. Eigenlijk typisch Surinaams; niet onderhouden, verveloos en schreeuwend om renovatie. Geen water uit de douche. Meestal ook niet in de stort bak van de w.c. De pomp werkte niet, al heel lang niet denken wij. Het houten bed was king size met een klamboe en meer dan prima. 
Eens was dit een erg idyllische plek, huisjes verscholen in het groen met zicht op de rivier. DE levensader. De eetzaal heeft geen buitenmuren alleen een dak zodat alle oerwoudgeluiden binnen komen. Veel vogels horen we, vooral de 3 tonige Grietjebie is overal. Ze zijn er wel, maar de papegaaien, toekans en andere kleurrijke vogels zien we vanwege de dichte begroeiing niet.... we doen het met de grote ijsvogel die we herhaaldelijk vanuit de boot zien. Ook ander wild houdt zich schuil in het groen.
Meteen bij aankomst zijn we naar het dorp Pingpe gevaren dat aan de andere oever ligt. Helaas werden we overvallen door een stortbui, wat de gids niet weerhield om al schuilend te vertellen hoe deze traditionele Marrons leven. Deze afstammelingen van de gevluchtte Afrikaanse slaven leven hier erg primitief en het 'ademt' Afrika. Het lijkt of we terug gaan in de tijd en in een openluchtmuseum zijn. Vrouwen dragen een panji (omslagrok) en verder vaak niks. Mannen zien we bijna niet. Het leven van deze bevolkingsgroepen is erg traditioneel met een grote rol voor de goden. Mannen mogen meerdere vrouwen hebben, maar alleen als je haar een woning kunt bieden. Een woning bestaan uit 3 delen. Een hut om in te wonen, een kleinere hut daarnaast en een nog kleinere hut op palen om de voorraad op te slaan. Maar mensen leven voornamelijk buiten. En dat leven speelt zich vooral af op de trappen die van het dorp naar beneden de rivier in leiden. Daar wordt afgewassen, kleding gewassen, jezelf gewassen maar ook gevist en gespeeld. En op zo'n stoep stap je in je boot of in de taxiboot. Ook als je overlijdt ga je met de boot. Naar een graf buiten het dorp. Bovenaan de trap is een soort toegangspoort waar, bij de traditionele dorpen droge palmbladeren hangen. De vrouwen lopen er links onderdoor en de mannen rechts. De menstruerende vrouwen lopen er helemaal niet onderdoor maar moeten er langs af lopen. Zo kan je vanuit de rivier al zien of het een traditioneel of 'gewoon' dorp betreft.

Helaas was er tijdens ons verblijf in Boven Suriname een verbod om de jungle zelf in te gaan. De goden hadden bepaald dat er 2 dagen gebeden moest worden en dat je dan weer het bos in kon. Natuurlijk respecteer je het plaatselijke geloof. Bert vroeg of ze de goden niet om toestemming konden vragen voor ons bezoek. Jammer, het ging niet. Het was een no go area. Het zou een te groot risico op ongelukken - voor ons-  zijn als we dit verstoorden. Wij wilden het onheil niet over ons afroepen -er kan een boom op je vallen of door een slang gebeten worden- en de wandeling naar de Ananasberg lieten we voor wat het was. Wel wandelden we naar verschillende dorpen tussen rivier en jungle en zagen een gezondheidscentrum, van bakstenen en keurig in de verf en een school, van spaanplaat met kippengaas, haveloos en kaal. Er was geen les omdat de leerkrachten niet betaald krijgen en de schoolboot niet vaart.... Een leerkracht in Suriname is verplicht om 5 jaar in de jungle op een school te gaan werken. Naast het schoolgebouw zijn een paar kleine woningen waar zij dan kunnen verblijven.

Op het ogenblik staken niet alleen onderwijzers, maar ook verpleegkundigen en vuilnisophalers.......... de onrust
lijkt toe te nemen in Suriname. Volgend jaar zijn er verkiezingen.
Het was voor ons een erg bijzondere ervaring om het binnenland in te gaan en te zien hoe primitief er geleefd wordt. Een heel ander Suriname dan Paramaribo. Zelfs de dansgroep was grandioos. Niks kunstje.. de dames hadden hun repetitieavond, oefenden een nieuwe dans en betrokken ons op de vloer. We kregen uitleg over de betekenis van verschillende bewegingen en men vertelde dat de gebogen houding tijdens het klappen er voor zorgde dat het geluid binnen de kring bleef (filmpje). 
Terug naar de stad waarbij we onderweg zijwegen van rode aarde passeren die naar diverse goudvelden leiden. En we zien stukken grond waar niks meer groeit en dood is door diezelfde gouddelverij. Een ingewikkeld geheel van legale en illegale delving en concessies.
Terug naar de bus en afscheid van onze natte vrienden op "River Breeze" in Domburg. Het wordt tijd dat we naar Guyana gaan en Suriname verlaten. Er zijn nog wel een paar dingen te zien maar het is goed zo.
We rijden de 220 kilometer naar Nickerie, de grensplaats met Guyana. Er vaart een maal per dag een veerboot om de Courantyn (grensrivier) over te steken. Zo geisoleerd ligt Suriname: oostelijk is de Marowijne rivier de grens met Frans Guyana en westelijk de Courantyne rivier met Guyana. Noorderlijk de Atlantische oceaan en zuidelijk de Amazone.
We overnachten net buiten Nickerie bij een restaurantje met groenstrook, genaamd Port Scheveningen. De uitbaatster Nisha vindt ons een welkome afleiding. Ze maakt foto's, geeft lekkers en praat voor 10. We drinken nog maar eens een Parbo biertje bij haar op het terras, om afscheid te nemen van deze nationale dorstlesser waar je werkelijk overal reclame van ziet.
De volgende ochtend, net voordat we naar de veerboot willen vertrekken, komt er ruis op de lijn. Bert verzamelt onze paspoorten en de documenten die nodig zijn voor de grensformaliteiten. Ook het gele boekje is voor Guyana nodig omdat Suriname een gele koorts gebied is. Dan komen we er achter dat de Gele Koorts stempel niet in het boekje van Bert staat.... Ergens is er een keer iets misgegaan. 
We kunnen het risico niet nemen want de douane zit aan de andere kant van de rivier en de oversteek is niet goedkoop. 
Enige optie is omkeren. FF slikken en terug naar Paramaribo. Maandag naar het Medische Centrum, prik halen. Consequentie is dat we ook ons visum (toeristenkaart) dat tot 2 mei geldig is moeten laten verlengen en de TIP van de auto idem. 
Zo'n vaccinatie is tegenwoordig je leven lang geldig, en is 10 dagen na de prik werkzaam. Onderweg een plannetje maken wat we deze extra tijd gaan doen. Frederiksdorp en een bezoek aan het Brokopondo(stuw)meer (zo groot als de provincie Utrecht) stonden eigenlijk nog op onze verlanglijstjes. Dat gaat het worden, Suriname laat ons nog niet los en de Grietjebie roept.
Trouwens zo'n ervaring op een Medische post was net theater. Buiten onder de overkapping wachten we op de bank met een rij andere mensen. Belangrijk; zitten nadat je een nummer hebt genomen. Ondertussen is er een soort kampcommandant die je beveelt te zitten op volgorde van de nummers. Als de eerste 5 naar binnen mogen, blaft hij dat we allemaal moeten opschuiven. NU. Zitten en luisteren en wachten tot je een deur verder mag. Dan behoren wij tot de 5 die naar binnen mogen.

De kampcommandant blijft buiten. Na nog 3 ruimtes te hebben gehad met een hoop personeel om de deur te openen, te wijzen, je paspoort te controleren etc etc. Staat Bert uiteindelijk bij de prik verpleegkundige, heeft iemand het boekje gestempeld en staan we opeens binnen 1 minuut buiten. Ook dit gebouw wordt niet onderhouden. Kaal en met plakband bij elkaar gehouden. Voordeeltje van de week; het was vandaag gratis omdat de verpleegkundigen staken. Alles loopt vanochtend van een leien dakje; voor 11 uur prik, paspoorten en TIP  klaar. We verlaten de stad over de enorme Wijdenbosch brug richting Nieuw Amsterdam. Daar gaan we pal langs de rivier (en tegenover het politiebureau) overnachten. Misschien is ons geluk vandaag nog niet op en spotten we nog Roze dolfijnen die hier huizen. Helaas...geen dolfijnen maar wel heel veel muggen.
In onze bonustijd: naar Frederiksdorp. Een gerenoveerde plantage bezoeken. Er waren destijds ruim 900 plantages.

Naar Colakreek, een camping aan de colakreek waar we een verfrissende duik nemen in het water dat er inderdaad de kleur heeft van cola.

Een paar nachten bij een vader (weduwnaar van 70+) en zijn enigszins minder begaafde zoon in de jungle. Prachtig voor 1 euro per nacht in de bush!

Naar het Brokopondomeer en dan op weg naar Nickerie. 

We hebben genoten van de mensen, het eten en drinken (Parbo bier en Borgoe rum), de natuur en... de geschiedenis

We zijn hier nog niet klaar, wij groeten jullie vanuit een boeiend en nooit saai Suriname,

Bert & Marianne