Honden, diesel & zout

De draad van het laatste verhaal, waar Bert had afgesloten met de Amazone boottocht en 's avonds nog een uurtje op jacht naar krokodillen, pak ik daar op. De tochten waren een erg leuke uitstap en de foto's van de krokodillen zijn inmiddels ook doorgestuurd. In de middag hadden we zelfs een heus modderbad. Eerst moesten we ons wentelen op een speciale plek op de oever, in riviermodder (niet iedere modderplek voldeed...).

Daarna laten opdrogen en vervolgens, nadat de oude huidcellen blijkbaar in de modder zijn gaan zitten, afspoelen met een duik in de rivier. Claro. En die krokodillen dan?? Nee, die zaten elders. Met een gaaf huidje weer aan boord, werden we verwend met een heerlijke lunch om daarna in de hangmat aan boord te belanden. Net varkens, die zijn zo dom niet!
Na Trinidad en het natuurpark Chuchini vertrekken we weer en nemen de afslag naar de zogenoemde missionarissenroute. Verder het oosten van Bolivia in richting Brazilie en na een halve cirkel weer landinwaarts. We zien grote landerijen met koeien en kalveren en paarden met veulens. Lente hier. De paarden worden gebruikt door de gaucho's om de koeien te verweiden. Ook zien we veel zagerijen, met enorme boomstammen, daar waar het oerwoud is ontgonnen. Op de missionarissen route liggen 6 dorpen met een gerenoveerde Jezuietenkerk uit de 17e eeuw; 5 van de 6 behoren tot het Unesco Werelderfgoed.  Niet alleen de natuur; veel ijsvogels van de grote groene tot kleinere types, de zwarte eagle, de dwerg - en de blauwgele ara, buizerd, aalscholver, krokodil, capibara, enzovoort hebben onze interesse maar ook cultureel willen we wel bij de les blijven!
Het eerste dorp op onze route met een Jezuietenkerk zal San Javier zijn.

Dit is de kerk die niet op de werelderfgoedlijst staat omdat deze kerk eerst helemaal is afgebroken en toen herbouwd. Dat geldt blijkbaar niet. Het is wel de grootste, dat dan weer wel. Maar als we 's morgens willen vertrekken start de auto niet... Onze trouwe kameraad, wat maak je ons nu! Het blijkt de start-accu. We hebben er 3: startaccu om te starten (jaja), gewone accu onder de motorkap en een huishoudaccu voor het woongedeelte (licht, opladen telefoons enzo). Toen hebben we de startaccu een zet gegeven door de startaccu m.b.v. startkabels te verbinden met de huishoudaccu. Yes! dat bleek genoeg power. Maar duidelijk is, dat er spoedig een nieuwe acuu moet komen. De eerste grotere stad is Santa Cruz en voor nu maar behelpen. 
Verder met de Jezuieten. Zij vestigden zich aan het eind van de 17e eeuw in deze Boliviaanse laaglanden. Men bouwde kerken, begon te boeren en "leerde" de autochtone bevolking wat de inhoud van religie is, hoe ze het land moesten bewerken, kunst en muziek moesten maken. Dit alles om zich gezamelijk verder te ontwikkelen. De verspreidde kerken op deze route zijn rond 1990 gerestaureerd en worden beschouwd als cultureel erfgoed.

De kerken ogen sober, in natuurtinten versierd, met een naast de kerk gelegen houten klokketoren. Ze zijn mooi in hun eenvoud en gelijkend op elkaar. Opvallend is het plafond van hout en de prachtige vloeren. De kerken liggen onveranderlijk aan een plaza/park met bomen en ander groen, standbeelden en bankjes; een geliefde plek om te zitten en te flaneren.
Deze eerste kerk in San Javier, is de oudste, oorspronkelijk gebouwd in 1691, en bleek gesloten. Grote hangsloten op de deur. Gelukkig bleek aan de zijkant, via een binnentuin een zijdeur die wel openstond. We zeiden vriendelijk goedendag en werden niet teruggefloten. Mooi hoor, je voelt haar geschiedenis en mystieke sfeer.
De tweede kerk was in Concepcion. We namen weer de afslag naar het dorp, richting plaza en namen ook hier een kijkje in deze kleinere kerk. De derde in San Ignacio de Velasco hebben we de volgende dag bezocht. In hetzelfde dorp zijn we op zoek gegaan naar een Zwitser die heerlijk brood bakt, aldus het gerucht. Hij, Rudi, zijn Boliviaanse vrouw Miriam en de 2 dochters runnen een wasserette, bakken en verkopen het heerlijk brood en laten mensen zoals wij kamperen. Erg gezellig, we zijn 3 nachten gebleven. Ondertussen zitten we niet ver van de grens met Brazilie. De dorpen hebben, laten we ons vertellen, de Braziliaanse sfeer. De straten zijn van cobblestones of van zand en zijn breed en schoon. De bebouwing heeft onveranderde veranda's er is veel, heel veel koopwaar op straat en er hangt een relaxte sfeer. De mensen letten niet op je en reageren pas als je ze aanspreekt. Het is warm, + 30 *C.
Het hele Amazone basin ligt laag (200 meter), in tegenstelling tot de andere helft van Bolivia waar we vaak tegen de 4000 meter zitten of zelfs er overheen. Hier zijn veel bossen gekapt en heeft de jungle plaats gemaakt voor grote boeren met enorme akkers. Met soja. 
Dit aparte vlakke landschap vormt een groot contrast met het hooggebergte in het westen van Bolivia. 

Wat de laatste kerken betreft, maken we er ons met een Jantje van Leiden vanaf. We volgen de route richting Santa Cruz en komen door een gebied waar Mennonieten leven. Manitoba, heet deze streek, genoemd naar de provincie in Canada waar men oorspronkelijk vandaan komt. Al in Canada waren wij geintresseerd in- en bezochten we Amish en Mennonieten. Vooral vanwege hun gemeenschappelijke eenvoudige levenswijze en het werken en leven met paardenkracht. Nieuwsgierig en sceptisch. Ik heb pas het boek gelezen van Ingrid Toews "Wat ze zeiden". Dat indrukwekkende verhaal speelt zich af in een Mennonietengemeenschap in Manitoba (Bolivia) :Het is er niet altijd Rozengeur en Manenschijn.
Het loopt tegen 16 uur en we parkeren onder een boom naast een benzinestation en overnachten in deze middle of nowhere. Bij de pomp en langs de weg vallen Mennonieten meteen op. Witte mensen met blauwe ogen. Mannen met tuinbroek en vrouwen met lange victoriaanse rokken en hoedje. We zien zelfs open koetsen met paarden. In Canada gebruikte men veel gesloten koetsen als vervoer, hier toch meer de auto. Ik denk, vanwege de grote afstanden. Of een andere afsplitsing. Een andere "kerk". Natuurlijk zijn er veel verschillen, ook tussen Mennonieten. Sommigen leven zeer sober (zonder elektriciteit of ander gemak) en anderen hebben grote akkers en landbouwmachines.
Bij de pomp zien we paard en wagen met grote jerrycans achterop -voor de Mennonieten die wel trekkers en andere machines hebben- of gewoon een pick up met jerrycans achterop. Het verkrijgen van diesel/ tanken is in heel Bolivia een groot probleem. Er is een tekort aan diesel en is als het ware op de bon. Iedereen mag een bepaald aantal liters gebuiken per maand. Bolivia is een doorvoerland en voor buitenlandse transporteurs en ook voor toeristen, is er een speciaal tarief; het dubbele.

Maar de diesel is niet altijd voorradig waardoor er lange rijen voor de pomp staan met eigen rijders en men weigert om het schaarse goed aan buitenlanders te verkopen. Het is dus erg verstandig om te gaan "tanken" als onze eigen tank pas half leeg is, want je weet niet of je iets krijgt.... Soms worden we afgewimpeld "er hangen camera's, we mogen alleen aan boliviaanse kentekens verkopen". Soms moet de diesel eerst in een jerrycan en dan krijgen we er 2 mee om in onze auto te gieten, soms is het gewoon nee, soms onderhandelen over de prijs, of het dubbele betalen (wat nog maar 1 euro per liter is) en soms 'gewoon' ja! Gelukkig is het altijd gelukt maar na 5 pompen 0 op het rekest zonk ons de moed wel eens in de schoenen. Het enige minpuntje van Bolivia. Maar..., zo gaat dat hier.

Op weg naar de stad Santa Cruz voor de accu. Een winkel met een geschikte accu is best snel gevonden, accu gekocht en de medewerker dook in de auto (onder de mat bij de bestuurdersvoeten) om de oude te verwijderen. Dat lukte niet. Een accu zit in een plastic bak die vast geschroefd is in de ruimte die precies past. Hij ging er niet uit. Een 4e bout was dol en hield de accu in zijn vak. Geen beweging. De man haalde er een collega erbij. Overleg. Iets ertussen doen? Nee. Sjorren en wrikken. Nee. Gelukkig was het geen 35 graden meer! Een heel gedoe en getimmer om die dolle bout te verwijderen. Uiteindelijk met 3 man sterk incl. Bert een strategie bepaald en 2 uur later was ie eruit en kon de nieuwe erin. Hoppakee.
Gelijk maar even naar een garage voor de luchtvering. Een ballon lekte. Men is de hele middag in de weer en de computer wordt ook nog uitgelezen maar het lek in de luchtvering krijgt men niet gevonden. Kosten: niks, 0, nada. "Excuses, maar we hebben het niet op kunnen lossen dus geen rekening". Wel een verwijzing naar de lucht-specialist Victor, waar we de volgende dag heen gaan en ook die klus wordt uiteindelijk geklaard.
Helemaal op en top, we kunnen weer met een gerust hart verder. De wat saaie laaglanden laten we achter ons en de bergen lachen ons tegemoet.

En dan de honden in Boliva, het stikt ervan, zien er goed uit en worden met respect behandeld. Ze lopen allemaal door elkaar heen in allerlei soorten en maten zonder een enkel gevecht. Het zijn buitenhonden. In de bebouwing zetten mensen een bak water voor hun voordeur en ook staat er vaak een hondenhok bij de deur. Maar langs de weg in de buurt van een dorp, lijken het wel hectometerpaaltjes. Ze liggen op het randje van het asfalt de een na de ander. Je weet precies wanneer je een dorp nadert. In de bebouwing en vooral op het Plaza Major, het centrale plein/park dat ieder dorp, hoe klein ook rijk is, lopen er altijd groepjes honden. Ze zijn niemand tot last en doen hun ding. Een hond kan hier echt hond zijn: aan alles snuffelen, spelen en piessen.
Weer een hele hondenrij en we komen aan in het dorp, Samaipatha. Een mooi koloniaal dorp waar we overnacht hebben, de Inca ruine Fuerte hebben bezocht en een wandeling gemaakt door het Bosque de los Helegos; bos met reuze varens. Dit nevelwoud was niet eenvoudg te bereiken; een steil rotsig pad waar de auto tegenop brult, bracht ons naar boven. Prachtig (zowel de weg was een avontuur als de wandeling door de bush).

Het uitzichtspunt na anderhalf uur klimmen door de jungle tussen de boomvarens door was helaas buiten beeld vanwege de mist (nevelwoud ....dan heb je dat!).
We waren 's morgens de eerste bij de ruine omdat de entree boven aan de weg gesloten was en wij te groot waren om op de bergweg te keren. We hebben voor de poort, in de berm overnacht. Prima, lekker rustig want niemand rijdt 3 km naar een 'doodlopende weg'. Behalve nog een auto met toeristen uit Paraguay. Toevallig Mennonieten die ons na een praatje uitnodigden bij hun thuis als we in de buurt zijn. Dat zijn we. Over een paar maanden. De Inca nederzetting ( uit de Inca- en pre Hispania tijd) was zeer de moeite waard en de reusachtige steen met inscripties die destijds voor diverse ceremonies werd gebruikt was indrukwekkend.

Helaas was het hele terrein strak ingericht met touwen en vlonders wat de authenticiteit niet ten goede kwam. Noodzakelijk omdat toeristen hun naam schrijven in eeuwen oude muren en op heilige stenen...
We zijn in de buurt en het plan is om het mausoleum van en museum over Che Guevara te gaan bezoeken in Vallegrande. We hebben in het dorp tussen de colectivo's (busjes) overnacht en het regent 's morgens nog steeds. De Che wandeling langs het ziekenhuis en het restaurant etc waar hij gegeten heeft slaan we over. Op het kerkhof waar ik in de druipende regen het mausoleum zoek, vang ik bot. Ik wist dat het stoffelijk overschot, 50 jaar naar zijn dood naar Cuba terug was maar dat het hele mausoleum ook weg zou zijn... wat rest is een kale plek. Ter opfrissing: Che Guevara vluchtte uit Cuba naar Bolivia, in de jaren '60. Hoog in de bergen, in La Higuera werd hij vermoord. Volgens de legende omdat de Bolivianen geen Spaans spraken maar Quechua, de rebel niet verstonden, het niet vertrouwden en hem doodden. Volgens anderen zat de CIA er achter.
We kozen voor de Che-route uit nostalgie en voor het avontuur. De onverharde weg zou ons leiden ons door een ongerept woest berglandschap met diepe dalen. Maar na een nacht en een halve dag regen was deze prachtige route wel erg avontuurlijk geworden doordat het op sommige stukken spekglad was en we bergaf meer gleden dan reden. Met een dun stemmetje vroeg ik Bert of het wat langzamer kon? Maar remmen ging niet omdat we we dan grip zouden verliezen. Onze banden waren net slics! Onverharde bergweg en slippery gaan niet goed samen.  
Die auto zag er niet uit! In de witte stad Sucre (Thorn in het groot) de eerste de beste autowasser opgezocht.

Twee nachten in dit relaxte stadje gebleven waar op zondag allerlei dansoptredens waren op het Plaza Major.
Toen naar de mijnwerkers stad Potosi. Een stad op 4070 meter hoogte en daarmee werelds hoogste stad. En een excursie naar de zilvermijn in de berg Cerro Rico, geboekt.
's Morgens worden we om 8:30 uur opgehaald bij de bus, die geparkeerd stond op de parking van het stadion waar we overnacht hebben. Eerst terug naar het boekingskantoor voor laarzen, broek, jasje en helm met koplamp. Daarna is het de bedoeling dat je een presentje koopt voor de mijnwerkers. We kiezen voor 2 zakjes cocablaadjes en dynamiet. De eerste en waarschijnlijk enigste keer in mijn leven dat ik dynamiet zal kopen! De mijnwerkers, maar sowieso veel mannen in het algemeen kauwen de hele dag op cocablaadjes. Ze stoppen er steeds een blaadje bij, goed te zien aan de dikke wang. Er ontbreken aan de kauwkant vaak kiezen. Maar goed voor de concentratie, zeggen ze en tegen de honger. Anders zou het zware werk nauwelijks vol te houden zijn.

Vanuit de markt rijden we naar de mijn iets buiten de stad. De engels sprekende gids, David is zelf ook mijnwerker en vertelt uitgebreid hoe het er aan toe gaat in de mijnen. De staat is eigenaar van de berg en de mijnwerkers zijn lid van een cooperatie waaraan een percentage van de winst wordt afgedragen. Er zijn veel gangen in de mijn en iedere groep heeft zijn eigen gang. Die men zelf maakt (met de dynamiet), de rails aanlegt en de gang onderhoudt. Als mijnwerker begin je onderaan, als 'werker' en duwt de volle en lege mijnwagentjes naar buiten en naar binnen. Zwaar werk voor zo'n 15 euro per dag. Het gedolven gesteente uit de mijn wordt buiten omgekiept en opgehaald door een vrachtwagen. Iedere gang zijn eigen berg. Dit wordt naar een fabriek gebracht waar het gesteente wordt bewerkt met allerlei chemicalien om het edelmetaal (zilver en zink, koper) eruit te halen.  Na 5 jaar werk je jezelf op tot het moment dat je een eigen gang kunt gaan bestieren met je eigen groep; vrije jongens en allemaal erg kleinschalig.



Datzelfde systeem zien we later ook in Colchani, waar men zich bezig houdt met zoutwinning, voor heel Bolivia, uit de Salar de Uyuni. De staat bouwde daar een fabriek voor de werkers maar deze bleef ongebruikt leeg omdat de mensen liever in hun eigen schuur onder eigen familie met hun eigen beproefde methode willen werken ipv in het groot voor meer geld, meer investeringen en professioneler. Als vreemde kun je geen zout gaan winnen, je moet bij een familie uit het dorp horen of ermee trouwen.
Ondertussen zijn we 100 meter in de mijn, waar we na nog 300 meter zo'n dik uur zouden blijven. Ik hield het voor gezien. Anderhalf uur onder de grond, brrr. Reuze interessant hoor en er kan niets gebeuren maar ik verkies de buitenlucht en ga terug! Helaas heeft Bert toen het dynamiet mogen gebruiken en heb ik de knal alleen buiten kunnen horen.
Na Potosi op weg naar de zoutvlakte van Uyuni, trok de auto niet meer en kropen we met amper 20 km de berg op. Dat doet t'ie anders nooit. Dit rijdt niet prettig. Bij een controlepost van de politie moesten we stoppen en de man wilde onze papieren zien. Die liggen in de kluis dus de motor afgezet en de paperassen bij elkaar gepakt en overhandigd. Alles oke, we mogen door. We starten weer en besluiten om te draaien, terug naar de stad om de auto na te laten kijken. Wat schetst onze verbazing.... na de reset; motor aan/ motor uit doet ie het weer als vanouds! Poehpoeh computers.... Schijnt vaker te gebeuren boven 4500 meter.

En dan het zout! Uyuni is een geisoleerd gelegen dorp in het zuid westen van Bolivia en grenst aan een enorme zoutvlakte ongeveer zo groot als Nederland. Bolivia is beroemd vanwege deze Salar de Uyuni; een must see voor iedere bezoeker. 
Zout is slecht voor de carrosserie dus besluiten we een georganiseerde dagtour te boeken. We overnachten 2 km buiten de bebouwing naast het treinenkerkhof. Beetje sinister in de schemer maar lekker rustig.

De volgende morgen gaan we met z'n tweeen in de landrover met chauffeur en engelssprekende gids naar de zoutvlakte. Een heerlijk dagje uit met lunch en drankje. We gaan er 's goed voor zitten!

Na een uurtje komen we via het zoutverwerkende dorp Colchani aan bij de witte zoutvlakte, de Salar Uyuni. Vroeger (pre historie) was deze werelds grootste zoutvlakte, zee. Je wordt er stil van.
Het lijkt net ijs waar we overheen rijden en gevoelsmatig verwacht je dat we gaan schuiven. Je kunt zo ver kijken tot de lucht begint te spiegelen. Na nog een uur rijden passeren we het Dakar monument.

Dat wilde ik graag zien. Ieder jaar in januari wordt de Parijs-Dakar gereden en volgden wij de ralley via de tv op de voet. In 2014 en 2016 vond dit evenement voor motoren, auto's en vrachtwagens plaats in Zuid Amerika. Wat jammer dat het sinds een paar jaar in de Verenigde Arabische Emiraten e.v. plaats vindt. We hadden er zo graag bij geweest.
Na het monument en het naast gelegen hotel dat helemaal uit zout is opgetrokken, rijden we door het immense wit. Een zonnebril is een must.
Halverwege maken we een stop. En worden de voorbereidingen getroffen voor de lunch. Oei wat decadent; zitten we met z'n vieren in het grote niks onder een parasol te schransen met een potje bier.

Daarna het eiland Inca Wasi beklommen.  Er is ook een video van. Grappig dat de rotsen die hier en daar verspreid liggen, eilanden worden genoemd. Dat waren het natuurlijk ook. En van bovenaf is de zoutvlakte net een zee...zo ver het oog reikt. De bergketens aan weerszijden dienen als navigatie voor de chauffeur want alles is plat en wit en er is geen enkel herkenningsteken. Alleen sporen die overal heen leiden.
Het weer slaat om (net als op zee). De wind trekt aan en het wordt donker. Maar Ariel onze gids verzekert ons dat het nooit regent in de Salar en als er al een spatje valt dan is dat nooit langer dan 5 minuten. Het water op de Salar komt namelijk uit de bergen niet uit de lucht. Behalve vandaag! 
Om 3 uur regent het en zien we alleen nog mist. Het navigeren voor de chauffeur wordt hem niet makkelijk gemaakt. Wij zitten relaxt op de achterbank en hebben geen zorgen en geen zicht. In het programma is opgenomen dat we onderweg, op een mooie plek naar de zonsondergang gaan kijken met een hapje en een drankje. Uhhhh welke zon, waar is ze??
Toch blijft Ariel (tegen beter weten in?) volhouden dat we dat gaan doen. Eerst nog langs de sculpturen, helemaal gemaakt van zout. Ondertussen is het erg guur en koud zonder in de verste verte een zonnetje. Aparte ervaring in een zoutwoestijn!
We rijden naar een "mooie plaats" en wachten. Het is inmiddels 18 uur, nog drie kwartier en dan is het zonsondergang tijd... Je zult het niet geloven maar de lucht breekt open in het westen. Van vaalrood tot knaloranje. We besluiten vanwege het gure weer, de wijn en hapjes in de kofferbak te serveren ipv buiten op een tafel (van foto's hadden we gezien dat dat de gewoonte is en dat er dan een fotosessie gemaakt wordt).

Ondanks alles hebben we een super zonsondergang, genieten we van de verwennerij en maakt onze gids romantische foto's. 's Avonds om 20:30 uur zijn we pas terug bij de bus (geparkeerd in het dorp aan een rustige straat, waar we besluiten te overnachten). De verwachtingen waren hoog en we kijken terug op een kei mooie en verrassende dag. De Salar is onvergetelijk. Immens, indrukwekkend en surrealistisch. Alle superlatieven schieten te kort.

Oei, na het zout zullen we in paar dagen het Reserva Nacional de Fauna Andina Eduardo Avaroa doorkruisen. Een hele mond vol, dat schept verwachtingen. Die meer dan waar worden maakt. Vanuit Uyuni rijden we een dag om de parkgrens in deze uiterste zuid west hoek van Boliva te bereiken. Er lopen verschillende sporen door het Nationaal Park, er is geen verharde weg en je moet 'gewoon' richting houden en je ding doen. Het heet ook wel de Laguna route vanwege de talrijke bijzondere meren in dit gebied.

Na al zoveel moois gezien te hebben na de Salar is het ook hier weer prachtig. Zo'n uitgestrekt en bijzonder landschap, we komen ogen te kort. Doordat we hoog zitten (+ 4200 m) is het overdag bij een onbewolkte hemel warm en als de zon onder gaat flink fris. De diverse routes gaan over wasboard, stenige ondergrond, zand en alles daar tussen in. De weg is heel slecht. "Dat de auto nier uit elkaar valt", zeggen we tegen elkaar. De kale bergen hebben alle kleuren van de regenboog en ons zicht is fenomenaal. De lama achtige Vicuna loopt er in het wild rond en verder is er weinig leven in deze droogte te bekennen. Wat eten die beesten... zo schraal als het er is. 
Voor de eerste keer hebben we vast gezeten in het zand. Graven en scheppen bij + 30 * De zandladders van Jeff hebben hun dienst bewezen, thank you Jeff.
We stoppen aan het einde van de eerste dag bij het beroemde Laguna Colorado. Rood, groen, wit en blauw van kleur met talloze flamingo's. Hoe mooi wil je het hebben! De volgende dag hebben we vanuit een uitzichtspunt een stuk gewandeld om het meer goed te kunnen bekijken. Om daarna door te rijden naar de 2e overnachtingsplek. We kwamen langs een canyon en besloten om er een eindje in te rijden. Een paar honderd meter verder zijn we, lekker beschut gestopt. Wat een bijzondere plek om te blijven met 's nachts een zeer indrukwekkende sterrenhemel met melkweg. Jammer om weer naar bed te gaan, maar wel lekker warm.
De volgende dag passeren we onderweg het veld met geisers, Sol de Manana.Kijk maar eens naar de video. Hete stoom komt uit de grond en modder borrelt omhoog in een maanachtig landschap. Fascinerend. 
We overnachten weer bij een meer, laguna Chalviri MET warmwaterbronnen.

We hebben lekker liggen weken in deze termas de Polques. De meeste toeristen die hier komen nemen deel aan een rondtour in een landrover en maken gebruik van de zeer eenvoudige accomodaties bij sommige meren. Toen zij weg waren hadden wij het bad voor ons alleen. De ene echt warm ("waar is de koude kraan") en de ander heerlijk warm! Op bijna 5000 meter in een fotogenieke entourage, wat doen we hier... We worden er later rozig van.
Ondanks dat dit een beroemde route is, hebben we slechts 2 keer een andere overland auto gezien. 
De laatste dag in het park komen we via een bonkige weg omhoog aan bij Laguna Verte en Laguna Blanca. Alles heeft  hier kleur. Echt. We zien dat landrovers tussen de meren doorrijden en ook wij wagen de oversteek tussen het groene en witte meer door. Het gaat goed en we rijden verder richting de uitgang van het park. 
We overnachten er nog wel net binnen want de grens met Chili ligt daar meteen achter. De verse groente en fruit opeten en de kaas en honing verstoppen omdat dat de grens niet overmag. 

Bolivia heeft verrast en we hebben genoten van de aardige mensen en de grote verscheidenheid in landschap van dit relatief kleine land. De levensstandaard was vergelijkbaar met die van Peru. Terwijl mijn verouderde reisboek schreef van een van de armste landen van Zuid Amerika. 
Warm welkom in Chili en we rijden 40 km bergafwaarts naar de plaats San Pedro de Atacama. De nabijgelegen Valle de la Luna met de fiets verkend.

Dat bleek flink werken: fietsen in de woestijn. Maar ook aan deze kant van de grens weer door een magnefiek landschap. De naam 'vallei van de maan' is afgeleid van de talloze schitteringen in het gesteente die vooral bij volle maan goed te zien zouden zijn. Ook in de zon was het gefonkel prachtig en leek het zout wel sneeuw (kerstgedachte).
Ons doel voor de komende paar weken is, voordat we richting oostkust gaan, om de Atacama woestijn te gaan zien. Ook de Dakar ralley is hier geweest en de plaatsnamen spreken nog tot de verbeelding. De Atacama boeit ons beiden en we gaan het zien/ beleven/ er zijn.
Hier zullen we de Kerstdagen doorbrengen. In een grote zandbak. Aan zee.
We wensen jullie een gelukkig 2024 en houd elkaar vast.

Op de drempel van het nieuwe jaar xxx
Bert en Marianne.