De “Wet van de Stilte” in een gruwelijk mooi land.

Terwijl we de stad achter ons laten kruipt de modder tegen de voorportieren richting zijruiten. De doorgaande asfaltwegen zijn over het algemeen bijzonder goed hier in Colombia, maar zodra je die verlaat weet je niet en nooit wat je te wachten staat. Gravel, modder, rotsen, rivieren, hellingen en afdalingen… er is dan geen enkele verwachting meer hoe laat of waar, als je überhaupt al aankomt, je op je nieuwe plek arriveert. Wat een ruigte en wat een schoonheid. En die weidsheid. We beseffen ons dan nog niet dat er ook een pikzwarte sluier over dit land hangt. Een sluier die van grote invloed is op ons beleven en impact heeft op ons af te leggen traject.

Als ik terugkijk naar de afgelopen maand besef ik me dat we bijna net zo snel vergeten als dat we leren en beleven. Ook daarom schrijven we dit blog. De verhalen die ons worden verteld zijn zeer de moeite waard. Ze verrijken je reis. We spreken met de eigenaar van onze eerste camping. Het is een Fransman, Fabian, die na eerst in Peru gewoond te hebben, nu enkele jaren in het noorden van Colombia woont. Colombia is een land waar een hevige burgeroorlog heeft gewoed en waar het pas sinds enkele jaren rustig is. Als ik de “FARC” noem, zal iedereen weten wat ik bedoel. Maar nu is er vrede, althans, er is een door alle partijen getekend vredesakkoord, maar er heerst nog spanning. Fabian vertelt dat hij als buitenlander dagelijks voelt dat hij als vreemdeling wordt gezien. Hij komt weinig in het dorp en heeft nauwelijks contact met de inwoners van het dorp. Op zijn Finca waant hij zich veilig maar heeft wel een wapen en hangsloten op alle deuren en het toegangshek. Hij is juridisch eigenaar van zijn Finca maar hij twijfelt of dat wel wat voorstelt. Ook wordt er, als we het dorp binnenrijden en Marianne uitstapt om een brood te kopen, anders naar ons gekeken. Maar ook niet meer dan dat. De bakker bijvoorbeeld, is hartstikke vriendelijk.

We willen graag naar Minca. Een kleine stad in de bergen. Op onze app staat een camping aangegeven en wij erheen. De weg verlaat het dorp en stijgt hoog de bergen in. Daar waar de afslag zou moeten zijn is alleen een klein hek met daarachter een paadje met wat brommersporen, koeienstront  en bamboe. Veel bamboe. We rijden door en besluiten na zo’n 3 kilometer toch maar terug te gaan. Door het hek passen we net. Marianne voorop gewapend met een flinke bamboe stok om overhangende takken op te tillen. Kijk maar ’s naar de video. Het past allemaal. De bamboe aan de kant van het pad is reusachtig. Zo dik als een bovenbeen. Het pad gaat fors naar beneden en is op sommige plekken erg rotsachtig. We laveren tussen forse stenen door. We hebben gelukkig nogal wat bodemvrijheid. Als we denken te arriveren is de bewoonster verbaasd. Nee, hier moet je niet zijn. Maar verderop, daar was vroeger een uitspanning. “Kan ik daar komen”, vraag ik. “Is er voldoende hoogte?” “Als je hier bent gekomen, gaat het daarheen zeker lukken”, zei haar inmiddels gearriveerde nieuwsgierige echtgenoot. Op de plek aangekomen moeten we door een greppel en klimmen we met de 4x4 ingeschakeld glibberend een weiland in. Hier is al lang niemand meer geweest zeggen we tegen elkaar. Ziet er dan toch anders uit dan dat wij met een Camping voor ogen hebben. Volgende dag gewandeld. Nog een prachtige waterval en veel recreërende Colombianen; het is immers zondag. Alle jonge jongens gaan er dan met een meisje achter op hun bromfiets op uit!

De weg verder door de bergen is adembenemend mooi. We leggen aan in Giron, een prachtige koloniale stad ook weer hoog in de bergen. Het is een doordeweekse dag maar een drukte van jewelste. We eten heerlijk geschaafd vruchtenijs op de trappen van de kerk.

Colombia is een katholiek land en het valt me op dat, als een chauffeur de kerk passeert, hij een kruisje slaat. Ook veel voetgangers doen dat. De volgende dag Cepita. Klein maar fijn. Heel geïsoleerd in de bergen. De toegangsweg erheen (plm. 3 uur) weer onverhard, steil en smal. Vaak denk ik: waarom willen mensen hier wonen? Vaak is het antwoord dat je hier geboren bent, je familie hier woont en land hebt voor een paar koeien en zo aan de kost komt. Zo simpel kan het zijn. Als je daarvoor kiest. In zulke dorpen zijn ook bijna altijd schooltjes. Lagere scholen. Alleen die. Voor vervolgonderwijs moeten de kinderen bijna altijd het dorp uit. We zien in de dorpen veel verschillende schooluniformen. Veel blauw, geruit, overhemden, stropdassen voor de jongens en rokken of jurken voor de meisjes. Witte sokken en zwarte  schoentjes. Ook zien we soms groepjes in overalls; die volgen een technische opleiding en hebben zojuist “praktijk” gehad. We zoeken een plek om te overnachten en een extra dagje te blijven; ik word namelijk jarig. In de app zien we dat bij Barichara een camping is. Eco. Erg veel accommodaties hier hebben Eco in hun naam en het is me niet altijd duidelijk, afgezien van marketingachtige overwegingen, waarom. Maar bij Justin, eigenaar van Camping La Pacha, is het wel degelijk Eco. Hij heeft een droogtoilet bijvoorbeeld. Omdat er geen afvoer is moet je toch ergens heen met de overblijfselen in je beerput. Hij gebruikt geen chemicaliën. De plas wordt van de poep gescheiden (he, denk even aan het stikstof vraagstuk van de boeren), er is dan geen ammoniakvorming en de poep kun je evenals het toiletpapier composteren. Als je bent “geweest”, bedek je je “voeding voor straks” met een bekertje zaagsel. Echt, Nul stank. Uit eten omdat tíe jarig is. Overheerlijke vegetarische Indiase curry.

Met Justin, eigenaar van de camping en Engelsman van origine, bespreek ik wat ik eerder op pikte bij Fabian, de Fransman die zich met de nek aangekeken voelde. Justin herkent dit totaal niet maar weet wel waardoor het komt. Het noorden is in handen van de Narco’s. Daar wordt coca geteeld en het heeft smokkelroutes naar de zee. Daar geldt de wet van de sterkste. De verschillende clans raken slaags met elkaar. Bij hem in het gebied is daarvan geen sprake. In zijn regio is het veel relaxter. Worden buitenlanders niet als pottenkijkers gezien. Hij heeft veel Colombiaanse vrienden en deelt alles met de buurt en er wordt volop samengewerkt. Dit wetende willen we er toch meer van weten. We proberen vaak van het land of het continent waar we ons bevinden een boek te lezen. Hier, voor Colombia hebben we een boek bewaard. De boeken overigens, allemaal E-boeken, hebben we aangeschaft van de cadeaubonnen die we van onze familie hebben gekregen tijdens ons etentje-voor-vertrek in Beneden Leeuwen april 2022.

“De wet van de Stilte” is een boek geschreven in 2020 door Karin Anema. Ze beschrijft na vele malen door Colombia te hebben gereisd (2014-2018) en veel research te hebben gedaan in Nederland, de situatie in Colombia tot 2018. Eerder sprak ik al over de Burgeroorlog met de FARC, de militairen, de para militairen en diverse guerrillagroepen in de hoofdrol. En die hebben vreselijk dingen gedaan. De FARC, opgericht in 1948, komt in eerste instantie op voor de kleine boeren. Je sluit je aan bij de Farc als een soort verlossing uit een leven dat geen perspectief biedt. Ze streden voor een eerlijker verdeling van het land. Namen het op voor de “ontheemden”. Mensen die van hun land worden verjaagd door de elite en de narco’s.  Ze strijden voor een eerlijker verdeling van de rijkdom. Later raken ze betrokken bij de Coca handel en krijgen daardoor een heel andere rol. De para-militairen lossen voor de militairen (lees Overheid) de vuilste klusjes op. En dan de Coca teelt en de daaraan gerelateerde Narco bendes. Veel geweld. Een voortdurend gevecht over wie het voor het vertellen heeft als het om de Coca handel gaat. In het verleden zijn er diverse pogingen geweest om vrede te stichten. Het jongste vredesakkoord stamt uit 2016 en toen zijn door de gewapende groepen, onder toeziend oog van de U.N., de wapens ingeleverd, en heeft het Zwijgen een aanvang genomen. Het is de Wet van de Stilte. Praten is gevaarlijk en maakt je kwetsbaar. Vaak is in contact niet duidelijk wie je bent (geweest) en waar je bij hoorde. Ook is er schaamte. Schaamte voor wat met elkaar heeft aangedaan. Maar door juist te zwijgen lijkt het geweld de winnaar; alsof het nooit heeft bestaan. Ook zijn we anders gaan kijken naar muurschilderingen. Als je goed kijkt zijn ze niet alleen maar mooi, maar tonen ze ook woede, verdriet, frustratie en hulploosheid. En blijdschap dat ook. Er zijn immers handreikingen gedaan en stappen gezet die tot verbroedering leiden, begrip, vergiffenis en samenwerking.

Coca planten groeien hoog in de bergen. Zien eruit als blaadjes van een ligusterheg. Op plm. 1800 meter. Kleine boeren werden daar door de Narco’s gedwongen Coca te telen. Deed je dat niet, dan waren de gevolgen ernstig. Gruwelijk om de verhalen van de slachtoffers te lezen in het boek van Anema, maar je zoon of dochter kwam dan ’s avonds niet meer thuis… De overheid heeft geprobeerd de handel aan te pakken door de planten vanuit de lucht te besproeien met vergif. Glyfosaat. Maar de boeren worden gedwongen verder te gaan met hun teelten en het blijkt dat je de planten kunt schoon poetsen met groene zeep. De groei komt dan weer op gang. Dat het vergif tijdens het poetsen op de lichamen van de boeren komt, dat deert de Narco’s niet. Diezelfde overheid belooft de boeren te helpen te stoppen met de teelt door 3 jaar lang gratis zaden te leveren voor andere producten als aardappelen, mais, kool, tomaten etc. Maar dat levert niet zo veel op. En als je niets te makken had of je wordt gedwongen door te gaan? Ook het toerisme wordt gepromoot door de overheid. Dat kan de redding zijn ook omdat er dan meer controle is door het leger en politie. Maar ook omdat het toerisme veel werkgelegenheid brengt. De controles onderweg door het leger en politie zijn talrijk. Wegversperringen van autobanden of andere rommel dwingt je tot stoppen. Voor ons vreemd. Zwaar bewapende patrouilles langs de weg met hun mitrailleur in aanslag. Ons wordt geen strobreed in de weg gelegd en meestal “doorgewuifd”.

Deze zwarte schaduwkant van het land en met name het feit dat Colombia -nog steeds- het land is met de grootste cocaineproduktie ter wereld, is van invloed op ons beleven van Colombia en heeft ons doen besluiten kritisch te zijn op de plaatsen die we bezoeken. Op sommige toeristische plekken bijvoorbeeld is de toeristenindustrie in handen van de Narco’s. Wil je die sponsoren? We besluiten uit de grote steden weg te blijven en ons te begeven onder de boeren in de bergen en te verblijven in hun achtertuinen. Vaak voor een habbekrats. Maar het geld komt wel terecht waar het het hardst nodig is.

Het landschap om ons heen blijft onveranderd indruk maken. Het is half mei en we besluiten naar Guadelupe te gaan.

Er is een weg over het asfalt maar er gaat er ook eentje door de bergen. Tsja, en dan weten we het wel. We informeren bij de afslag en ja hoor, het gaat. Maar onderweg nog wel een keertje vragen… De weg is slecht. Ook hierover maar een videotje on-line gezet. Modder, gravel, rotsen en mooi. Waanzinnig mooi. Op het randje langs diepe kloven. Uitzicht op de vallei met aan de overkant de nieuwe bergrug. Huizen  lijken er tegen aangeplakt en koeien staan op de hellingen als berggeiten. Stokerijen voor het suikerriet en misschien ook andere doeleinden. Rokende schoorstenen in een, zo lijkt het, verlaten landschap. Hier en daar een huis. Wat mooi.

Op een gegeven moment begint de weg scherp te dalen. Scherpe haarspeldbochten waarbij je soms moet steken. Je kunt de bocht niet in een keer nemen. Je weet dan dat er een rivier gaat komen. Onze navigatie zegt dat we linksaf moeten en in de boom zie ik in mijn ooghoeken een rooie vlag hangen. Tsja, die hangen er wel meer en betekenen niet altijd iets. Hier wel. Na een half uur bereiken we hobbelend de rivier. Hopen zand op de weg en geen doorgang. De brug over de rivier ligt eruit. Omdat je er altijd rekening mee moet houden dat je moet keren, let ik ook wel op die punten waar dat mogelijk is. Hier moeten we een paar honderd meter terug. Op de spiegels, met achteruitrijcamera en Marianne achter de auto is dat meestal goed te doen. Het keren op zich is soms nog wel spannend. Met name voor Marianne. Meestal is er niet veel plaats en moet je tot op het randje. Vooruit. Achteruit. En dat 6 x. De terugweg gaat sneller. Bergop, zeker onverhard, kun je harder rijden. Je kijkt dan meer tegen de obstakels op i.p.v eroverheen bij het afdalen. 3 uur naar beneden, 2 uur omhoog. Boven aangekomen vinden we een prachtige plek. Weer bij een schoonheid van een waterval. Volgende dag verder. De weg lijkt door te lopen. Gelijk aan gister met het verschil dat we niet hoeven te keren. Weer een achtertuin van iemand opgezocht. Onze app zegt dat daar meer overlanders parkeren. De eigenaar kan niet geloven dat we door de bergen zijn gekomen. “Dat kan eigenlijk niet  met deze auto” zegt’ie. De auto doet het super. Maar er hangen wel 2 hoefijzers op. Met de opening naar boven… Een paar dagen later begint wel het lichtje van het motormanagement te branden.

Oranje, dat wel. Het kan van alles betekenen. Van tankdop niet goed dichtgedraaid - De computer constateert dan valse lucht, vloermat die gaspedaal raakt - maar het kan ook heel ernstig zijn. Je kunt daar achter komen door de computer van de auto “uit te lezen”. Daarvoor zoeken we een garage op. De eerste heeft niet het juiste diagnose-apparaat, de 2e kan het niet, de 3e heeft er geen zin in, de 4e stuurt ons naar de 5e en die stuurt ons 40 kilometer verderop. Zo. Daar zijn we lekker vanaf. Die jongens durven er niet aan te beginnen. Auto onbekend, en dan ook nog een diesel. Schadeclaims. Geef mijn portie maar aan Fikkie. Maar wat wil nou? Als ik terug in de auto kom, is het lichtje uit. Dacht zeker ook: wat een gedoe. Laat maar!

We willen naar dit dorp vanwege Las Gachas: Een uitgesleten rotsachtige rivierbedding met een laag water. In die bodem hebben zich allemaal gaten gevormd. 1 meter in doorsnee, andere 2. Heel raar. En alle gaten een paar meter diep. De bedding ligt komt van de bergen. Het water stroomt in zo’n gat en verdwijnt.

We trekken verder. Hoyo del Aire. Een gat in de grond, doorsnee 82 m., diepte 450 m.! We weten niet wat we zien.

De volgende dag bezoeken we een verlaten goudmijn en onze gids, Palmino vergezelt ons. En maar goed ook want anders hadden we onze auto nooit meer teruggevonden.

Op de terugweg vraagt hij ons of we in een democratie wonen. Ja, dat is het geval en ik gebruik zijn invalshoek om hem iets te vragen over zijn verleden. Of hier Coca wordt verbouwd bijvoorbeeld. Nee, hier niet. Te hoog. We spreken over de teelt, de Wet van de stilte, Silencio. Als er een hond passeert, stopt hij met praten. Speurt de omgeving af. Is hij alleen samen met ons… Als ik bij het afscheid nemen onze gids betaal voor zijn diensten, hem bedank en hem en zijn familie veel geluk wens en de hoop uitspreek dat het goed gaat met zijn land, krijg ik een dikke knuffel. We zijn vrienden.

We zoeken de hoofdweg weer op. Truus, onze navigatiejuffrouw, zegt dat we rechtsaf moeten. Een beetje vreemd maar het zal wel. Eigenlijk heeft ze het vaak wel bij het rechte eind. Het is een verharde bergweg die ons tot op bijna 3000 meter brengt. Je kunt aan alles zien dat het leven daar hard en taai is. Aardappelen, uien en kool. En bonen, bonen en nog eens bonen.

Akkertje na akkertje.

Mensen op  laarzen en poncho’s geweven van ruwe stof die tegen een stootje kan. Scherp getekende koppen en, ik weet het zeker, handen als kolenschoppen met zoveel eelt dat het lijkt of ze geasfalteerd zijn.

We trekken verder en blijven op 2500 meter hoogte. Meestal in de ochtend zon, later op de dag regen. En niet zo’n beetje. We komen door een gebied met wax-palmen. Zijn er niet meer zo veel van op de wereld. We hebben geluk of pech, het is maar hoe je het ziet dat het weer begon te regenen. Niet zo goed voor het pad waarop we reden maar we blijven rollen. Maar wat gebeurt, we komen boven de wolken. Sprookjesachtig mooi is het landschap. Die hoge bomen, 60 meter hoog met hoog bovenin een kroontje.

Het moet toch niet veel gekker worden. We overnachten bij een, ja noem het herberg, aan de kant van de weg.

Heerlijk gegeten. Toen we het op hadden stopte er een pick-up met 6 mannen erin. Ze komen ook binnen en omdat het restaurant maar 2 tafeltjes kent, willen we plaats maken. Nee, nee, nee. Blijf zitten. Tot onze vreugde sprak een van hen Engels. Hij, Stevan, heeft een Finca, 100 kilometer verderop in het dal. Ze verbouwen koffie, bananen en tomaten. In plastic kassen. Ze zijn collega’s en komen hier om te vissen op forel. Wij zijn nieuwsgierig maar zij ook. Erg leuke avond gehad. Hij vertelt over zijn vrienden en schoolgenoten die naar Mexico en de VS vertrekken. Daar is met een technische opleiding of een in de chemie bijvoorbeeld meer te verdienen. Hij kiest ervoor hier te blijven. In zijn land. Geen woord over de Burgeroorlog. Hij is 28 en voor hem heeft die helemaal niet bestaan. We wilden eigenlijk verder rijden door de bergen de vallei in. Maar het gaat niet. De chauffeur van de melkwagen die we ’s morgens tegenkomen, zegt dat we te lang zijn. Er is een landslide, een landverschuiving geweest en wij kunnen de bocht niet maken. En bovendien, het heeft geregend en het is glad. Wat dergelijke zaken betreft laten we ons leiden door de locals. Die zeggen n.l. nogal snel dat het wel gaat. Als die dus zeggen dat het niet gaat, dan gaat het echt niet.

We rijden verder naar het Zuiden. De grens van Ecuador is nog plm. 500 km. van ons verwijderd. We naderen een gebied waar de burgeroorlog het felst heeft gewoed en het conflict nog steeds dreigt. We lezen in de reisgids dat er in de bergen een dorp ligt, Silvia, waar elke dinsdag een grote markt is. In de bergen wonen enkele inheemse Indianenstammen en die komen wekelijks naar het dorp om hun waren aan te bieden. Het regent als we aankomen en we realiseren ons, dat, vanuit ons oogpunt, het leven voor de mensen hier erg hard moet zijn. Maar van de andere kant, mensen zijn dolblij met regen. Dat is nodig voor het land. En dat je er nat van wordt? Ach, dat zij zo. De boeren uit de dorpen dragen traditionele kleding. Ze zien er ook heel anders uit. Het zijn de Guambiano Indianen uit de nabije bergdorpen. Gezichten zijn ronder, ze zijn wat kleiner en hun gezichten hebben een uiterst vriendelijke uitstraling. Ze komen hun groenten, fruit en medicijnen verkopen of ruilen op de markt. Elke dinsdag. Die marktdag is tevens een uitje. De meesten zijn traditioneel gekleed. Hun kleding is fel gekleurd. De vrouwen dragen een zwarte rok met daarop een fel blauwe poncho.

De mannen een felblauwe rok met daarop een blauwe of zwarte poncho. Zowel mannen als vrouwen dragen een zwart bolhoedje en het kapsel van de vrouwen is in een soort vierkant geknipt. Er worden ook sieraden gedragen: Witte kralenkettingen die als een soort slabber om hun nek hangt. Het transport vanuit de bergen naar het dorp vindt plaats in een z.g. Chiva. Een kleurige vrachtwagen. Met de hand geschilderd. Sober, geen ruiten in de ramen, klein deurtje, houten bankjes maar met veel bergruimte om de waar te vervoeren.

Verder naar het zuiden. De Pan Americana, noem het een “snelweg” die vanuit Alaska de V.S., Midden Amerika ook heel Zuid Amerika doorkruist en eindigt in Ushuaia (Chili), is lang, kronkelig en doorklieft ook hier enkele keren de Andes. We raken hier de 3300 meter. Als de motor koud is rookt ’ie net zo hard als de vrachtwagens hier. Dat houdt weer snel op maar dit wordt nog wel een “dingetje”. Diesel is hier niet altijd even goed en daar houden die moderne motoren niet van. Het roetfilter raakt dan (snel)  vol. We overwegen het eruit te laten halen. Dat kan nog met onze auto van deze leeftijd. Hopen dat t’ie nog een tijdje blijft tuffen.

We lezen dat de Trans Americana in januari 2 maanden dicht is geweest vanwege een landverschuiving. Er zou een noodweg zijn aangelegd. Een-richtingsverkeer en dat betekent “wachten op je beurt”. Zo gaat dat hier en is nu eenmaal zo. Ik vind het best spannend. Voor ons doemt de rij wachtende auto’s op. Eerder merk ik op dat we wel grote vrachtwagens, vaak in groepjes, tegenkomen. Geen regionaal transport. Dat is duidelijk. Dat zou betekenen dat de weg open is. Over een dergelijke situatie kun je op voorhand nauwelijks informatie inwinnen. Niemand weet het om de dood simpele reden dat het op elk moment weer anders kan zijn. Rij er maar heen en kijk maar hoe het ervoor staat. We hebben geluk. Half uurtje aansluiten en toen konden we rijden. En wat je dan ziet! Het is een noodweg. Dwars door een gebied waar de modderstromen nog duidelijk zichtbaar zijn. Muren van modder zo hoog als huizen waarvan je je afvraagt waarom die blijven staan! Enorm.

Er zijn veel graafmachines aan het werk maar we zien ook groepen mensen met kruiwagen en schop aan de weg werken. En geloof me: rotsblokken met een doorsnee van anderhalve meter worden met een hamer en beitel kapot geslagen om ze, een machine ontbreekt, van de weg te verwijderen. We kronkelen naar beneden en kruipen weer omhoog tot we de Trans Americana weer bereiken. Later horen we dat er in januari 2023 gedurende 3 dagen 57 hectare grond aan het verschuiven is geweest. Het had 3 maanden geregend en de kleilaag van op plekken wel zo’n 40 meter was losgekomen van de onderliggende rotslaag in de bergen. Huizen meegesleurd, koffieplantages geruïneerd etc. Gelukkig geen doden. Geen compensatie voor de mensen. Een door “geologische omstandigheden veroorzaakt voorval”. Doen we in Nederland ook zo. Onze plek waar we willen stoppen ligt hier vlak bij. We nemen de afslag en plots stopt het asfalt: voor ons een gapend gat.

In de verte zien we stukken asfaltweg, kapotte huizen en masten. En onze bestemming als een schoenendoos in de verte. We draaien om en proberen het van de andere kant. Dat lukt. We arriveren bij Villa Maria. Marcella en Juan hebben er een Finca. We parkeren onze bus in hun achtertuin. Ze verbouwen koffie, cacao en bananen.

Uiterst vriendelijke mensen die ons de volgende dag een rondleiding geven over hun bedrijf en in de omgeving. Ze vertellen ook weer over de landslide. Elke 2 uur gingen ze kijken. Hij stopte op 100 meter van hun huis…

Marianne snort uit de reisgids nog een mooie plek op. Las Lajas. Het is een Basiliek vlakbij de stad Ipiales. De Basiliek is gebouwd in een kloof en het lijkt een onmogelijk bouwwerk. De plek ligt op 3000 m. hoogte. Een kabelbaan brengt ons een paar honderd meter naar beneden en in de verte zien we een torenspits opduiken. Diep onder ons in het dal. Als we dichterbij komen verrijst uit het dal een Basiliek. Gebouwd op een brug over een kloof. Ongelofelijk.

Er bestaat een legende omtrent het ontstaan: In 1754 komt een moeder en haar doofstomme dochter in noodweer terecht en schuilen in de kloof. Plotseling ziet de dochter de verschijning van de maagd Maria en begint voor het eerst van haar leven te spreken. Na deze gebeurtenis blijft er op de rotsen een schildering van Maria achter. In de 19e eeuw wordt er n.a.v. bovenstaande Legende in de kloof een kleine kapel gebouwd. Het huidige bouwwerk stamt uit het begin van de vorige eeuw. Het gebied rond de Basiliek is nu een pelgrimsoord. Het wordt dagelijks bezocht door duizenden mensen. Je moet wel 300 treden af om beneden op het plein en in de basiliek te komen. We zien oude mensen die niet meer zelf konden lopen gedragen op de rug van nog oudere. Van alles te koop: Heilig water, Maria beeldjes, stukjes rots. Noem het maar op. Je kunt het zo gek niet bedenken.

We rijden verder naar het zuiden en overnachten net voor de grens met Ecuador. We ontmoeten Ana. Een kunstschilder, betrokken, nieuwsgierig en goed op de hoogte van het land waarvan ze houdt. Op mijn vraag of het land het redt? Het antwoordt is niet eenduidig. Er zijn kansen. Maar worden die aangegrepen?

Lieve groeten van ons. We maken het goed, zijn eensgezind en blijven lekker onderweg. Ecuador wacht.